Xocalı faciəsi-tariximizin silinməz yarası

Xocalı faciəsi kimi tanınan Xocalı qırğını 25-26 fevral 1992-ci ildə Dağlıq Qarabağ münaqişəsi zamanı baş vermiş dəhşətli hadisə idi. Bu, erməni silahlı birləşmələri tərəfindən yüzlərlə dinc azərbaycanlının, o cümlədən qadınların, uşaqların və qocaların kütləvi şəkildə öldürülməsinə səbəb olub. Xocalı qətliamı Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ən qəddar vəhşiliklərindən biri hesab olunur və Azərbaycan xalqına silinməz təsir göstərmişdir.Xocalı Azərbaycanın о vaxt ki Dağlıq Qarabağ bölgəsində yerləşən kiçik bir şəhər idi. Şəhərin əhalisi təxminən 7000 nəfər təşkil edirdi. Şəhər strateji olaraq Xankəndi şəhərinin yaxınlığında yerləşirdi. Xocalı şəhəri münaqişənin hər iki tərəfi üçün böyük strateji əhəmiyyətə malik idi.25-26 fevral 1992-ci il gecəsi Ermənistan silahlı qüvvələri də daxil olmaqla erməni silahlı birləşmələri Xocalıya bir neçə istiqamətdən hücum edib. Hücum şəhər sakinlərini təşvişə salaraq, qaranlıq örtüyü altında həyata keçirildi. Xocalının əhalisi ayrı-seçkiliksiz atəşə, artilleriya atəşinə və pulemyot atəşinə məruz qalıb. Erməni qüvvələri şəhərdə elektrik və su təchizatını söndürərək dinc sakinləri müdafiəsiz qoyub.Xocalının dinc sakinləri evlərini tərk edərək yaxınlıqdakı meşə və təpələrə sığınmaq məcburiyyətində qalıblar. Lakin erməni silahlı birləşmələri onları amansızcasına təqib edirdilər. Qaçan mülki şəxslər vuruldu və havadan bombalandı. Bir çoxu dərhal öldürüldü, digərləri yaralandı və əzab içində ölməyə buraxıldı. Qadınlar, uşaqlar kişilərdən ayrıldı, təcavüz və işgəncələrə məruz qaldılar.

Xocalı qətliamı nəticəsində 600-dən çox dinc azərbaycanlı, o cümlədən 300-ə yaxın qadın, uşaq və qoca həlak olub. Qırğından sağ qalanlar ömür boyu xəsarət və yara izləri aldılar. Çoxları evsiz qaldı və öz ölkələrində qaçqın olaraq Azərbaycanın digər bölgələrinə qaçmağa məcbur oldu.Xocalıda kütləvi qətl beynəlxalq ictimaiyyət, o cümlədən Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, Avropa Parlamenti və İslam əməkdaşlıq Təşkilatı tərəfindən geniş qınandı. Dünya ictimaiyyətinin Xocalı qətliamına reaksiya göstərməsinin bəziləri aşağıda qeyd olunub:Birləşmiş Millətlər Təşkilatı: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası Azərbaycan ərazilərinin erməni qoşunları tərəfindən işğalını və mülki əhaliyə qarşı güc tətbiqini pisləyən dörd qətnamə qəbul edib. 2 mart 1992-ci ildə yayımlanan bir açıqlamada, BMT Baş katibi Butros Butros-Gali, qırğın xəbərlərindən şokunu və dərin narahatlığını dilə gətirdi və döyüşlərin dərhal dayandırılmasına çağırdı.

Avropa Parlamenti: 4 mart 1992-ci ildə Avropa Parlamenti kütləvi qətliamı pisləyən və hərbi əməliyyatların dərhal dayandırılmasına çağıran bir qətnamə qəbul etdi. Qətnamə həmçinin beynəlxalq ictimaiyyəti qan tökülməsinin qarşısını almaq üçün təcili tədbirlər görməyə çağırır.İslam əməkdaşlıq Təşkilatı: 2 mart 1992-ci ildə İslam əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT) kütləvi qətliamı pisləyən və şiddətin dərhal dayandırılmasına çağıran bir açıqlama verdi. İƏT Azərbaycan xalqı ilə həmrəyliyini ifadə edib və beynəlxalq ictimaiyyəti münaqişənin sülh yolu ilə həllinə nail olmaq üçün səylərini dəstəkləməyə çağırıb.Beynəlxalq İnsan haqları təşkilatları: Amnesty International və İnsan Haqları saatı kimi beynəlxalq insan haqları təşkilatları da kütləvi qətliamı pislədi və günahkarları məsuliyyətə cəlb etməyə çağırdı. Mülki şəxsləri qorumağa və daha çox zorakılığın qarşısını almaq üçün təcili tədbirlər görməyə çağırdılar.Lakin bu qınaqlara baxmayaraq, Xocalı qətliamında günahkarların məsuliyyətə cəlb edilməsi üçün az iş görülmüşdür. Bu qırğın Azərbaycan xalqı üçün ağrılı yaddaş və gələcəkdə bu cür vəhşiliklərin qarşısının alınması üçün beynəlxalq səylərin gücləndirilməsinin zəruriliyinin rəmzi olaraq qalır.Xocalı qətliamı Azərbaycan xalqı üçün ağrılı yaddaş olaraq qalır. Faciə Dağlıq Qarabağ münaqişəsi zamanı Azərbaycan xalqına vurulmuş əzab və ədalətsizliyin rəmzinə çevrilib. Azərbaycan hökuməti Xocalı qətliamı və münaqişə zamanı Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş bir çox vəhşilik qurbanları üçün ədalət axtarmağa davam edir. Azərbaycan xalqı Xocalı qətliamını heç vaxt unutmayacaq və bu faciəli hadisə nəticəsində həlak olanların xatirəsini ehtiramla yad etməyə davam edəcəkdir.



Şahin Allahverdiyev
Balakən şəhəri Beton Zavodun müdiri