Buraxılış və qəbul imtahanlarının proqramları DƏYİŞDİ

Dövlət İmtahan Mərkəzində fəaliyyət göstərən fənlər üzrə işçi qruplarında 2023-cü ildə keçiriləcək ümumi orta (9 illik) və tam orta (11 illik) təhsil səviyyələri üzrə buraxılış və ali təhsil müəssisələrinə qəbul imtahanları üçün proqramların müzakirəsi başa çatıb.
 
DİM-dən  verilən xəbərə görə, proqramlar respublikanın ümumtəhsil məktəblərində müvafiq fənlər üzrə qüvvədə olan dərsliklər və fənn kurikulumlarının məzmun standartlarının tələbləri və təlim nəticələri əsasında hazırlanıb, təkmilləşdirilib.
 
Müzakirələr zamanı 9 və 11-ci siniflərdə təhsil alanların aşağı siniflərdə keçdikləri dərsliklərlə hazırda həmin siniflərdə qüvvədə olan dərsliklər müqayisə edilib. Onlarda olan yeniliklər və fərqlər müəyyənləşdirilib. Proqramlara yalnız hər iki dərslikdə eyni olan mövzular və faktlar daxil edilib, dəqiqləşdirmələr aparılıb. Məktəb kursundan çıxarılmış mövzular proqramlardan da çıxarılıb.
 
Azərbaycan dili fənni üzrə
 
Tam orta (11 illik) təhsil səviyyəsi üzrə buraxılış və ali təhsil müəssisələrinə qəbul imtahanı proqramlarına “Vurğu” daxil edilib.
 
Ədəbiyyat (Azərbaycan bölməsi) fənni üzrə
 
Dərsliklərdən çıxarıldığı üçün Mehdi Hüseynin “Odlu qılınc” əsəri və Bəxtiyar Vahabzadənin ”Vətəndaş” şeiri proqramdan çıxarılıb.
 
Riyaziyyat fənni üzrə
 
Dərsliklərdən çıxarıldığı üçün “Triqonometrik bərabərsizliklər” mövzusu tam orta (11 illik) təhsil səviyyəsi üzrə buraxılış və ali təhsil müəssisələrinə qəbul imtahanı proqramlarından çıxarılıb. Həmçinin tədrisinin bir hissəsi mart ayından sonraya düşdüyünə görə “Törəmə və onun tətbiqləri” və “Funksiyanın limiti” mövzuları tam orta (11 illik) təhsil səviyyəsi üzrə buraxılış imtahanı proqramından çıxarılıb. Həmin mövzular ali təhsil müəssisələrinə qəbul imtahanı proqramında saxlanılıb.
 
Kimya fənni üzrə
 
“Məhlulların qarışdırılma düsturları” mövzusu, həmçinin disaxaridlərdən laktoza həm I, həm də IV ixtisas qrupları üzrə qəbul proqramlarından çıxarılıb. Bununla yanaşı, I ixtisas qrupu üzrə qəbul proqramından “Qeyri-üzvi birləşmələr arasında genetik əlaqə” çıxarılıb. IV ixtisas qrupu üzrə isə “Zaytsev qaydası” və “Qarışqa turşusunun xüsusi xassələri” mövzuları qəbul proqramından çıxarılıb.
 
Fizika fənni üzrə
 
Dərsliklərdən çıxarıldığına görə “Çevrə üzrə bərabərsürətli hərəkət”, “Termodinamikanın birinci qanununun izoproseslərə tətbiqi”, “Adiabat proses”, “Biratomlu ideal qazın xüsusi istilik tutumu “, “Proyeksiya aparatı” mövzuları qəbul proqramından çıxarılıb. Dərsliklərdə olan və hazırkı abituriyentlərin keçdikləri: “Dəyişən elektrik cərəyanı” bölməsi və “Radius-vektorun dönmə bucağı”, “İnfrasəs”, “Radiolokasiya”, “Elementar zərrəciklər” mövzuları qəbul proqramına daxil edilib.
 
Ədəbiyyat (rus bölməsi) fənni üzrə
 
Dərsliklərdən çıxarıldığına görə aşağıda adları göstərilən əsərlər proqramdan çıxarılmışdır.
 
Azərbaycan ədəbiyyatı
 
Дастан “Кёроглу” (глава “Приход Демирчиоглы в Ченлибель”).
Мухаммед Физули. Газель “Бессилен друг, коварно время... ”.
Молла Панах Вагиф. Газель “Кто заболеет любовью... ”, гошма “Байрам”.
Сеид Азим Ширвани. Стихотворение “К мусульманам Кавказа”.
Мирза Фатали Ахундзаде. Комедия “Везирь Лянкяранского ханства”.
Самед Вургун. Стихотворение “Горы”.
Мир Джалал Пашаев. Рассказ “Сирота”.
Расул Рза. Стихотворение “Карабах”.
Бахтияр Вагабзаде. Стихотворение “Карабахский конь”.
Гусейн Аббасзаде. Отрывок из цикла “Той победной весной” (в объёме учебника).
 
Rus ədəbiyyatı
 
ЛИТЕРАТУРА XVIII ВЕКА
Николай Михайлович Карамзин. Повесть “Бедная Лиза”.
ЛИТЕРАТУРА ХIХ ВЕКА
Александр Сергеевич Пушкин. Стихотворе­ние “И.И.Пущи­­ну” (“Мой первый друг, мой друг бесценный…”). Поэма “Кавказский пленник”. Трагедия “Скупой рыцарь”.
Иван Сергеевич Тургенев. Рассказ “Бежин луг”.
Фёдор Михайлович Достоевский. Роман “Бедные люди”.
Лев Николаевич Толстой. Рассказ “Люцерн”. Драма “Живой труп”.
Антон Павлович Чехов. Рассказ “Смерть чиновника”. Комедия “Чайка”.
ЛИТЕРАТУРА ХХ ВЕКА
Владимир Владимирович Маяковский. Стихотворение “Необычайное приключение...”.
Иван Третьяков. Рассказ “Бывают минуты...”.
 
Dünya ədəbiyyatı
 
Жан Батист Мольер. Комедия “Тартюф”.
О. Генри. Новелла “Последний лист”.
 
Ədəbiyyat nəzəriyyəsi
 
Понятие о стихосложении. Трёхсложные размеры: дактиль, амфибрахий, анапест.
Bununla yanaşı, proqrama
ЛИТЕРАТУРА ХIХ ВЕКА
Антон Павлович Чехов. “Маленькая трилогия” (общая характеристика); “О любви” daxil edilmişdir.
Bir sıra proqramlarda müvafiq dərsliklərə uyğun yalnız redaktə xarakterli düzəlişlər edilib.
Məlumat üçün bildirilir ki, ümumi orta (9 illik) və tam orta (11 illik) təhsil səviyyələri üzrə buraxılış imtahanları proqramlarının tam mətni “Abituriyent” jurnalının xüsusi buraxılışlarında, ali təhsil müəssisələrinə qəbul imtahanları proqramlarının tam mətni isə “Abituriyent” jurnalının birinci sayında dərc ediləcək.